The focus of this blog is metal clay. However, I have other interests, and thought I would share one of them. I’m a huge fan of American horror writer, H. P. Lovecraft (his works, not his politics), pictured above. I am learning Esperanto. Very few of Lovecraft’s works have been translated into Esperanto. Therefore, I present my (possibly flawed) effort to translate one of his stories, titled, in English, ‘The Outsider’. Without further ado, The Outsider, in Esperanto:

La Eksterulo

Verkisto: H P Lovecraft

Traduko: Lorenzo Bojulo

Tiu nokto, la barono sonĝis pri multaj misaferoj.

Liaj gastoj iĝis malbelegaj, kvazaȗ

Sorĉestistoj kaj demonoj kaj kadavraj-vermoj.

Estis tre terura koŝmaro. Sed vere, ĉu li estis dorma?

 

Mia infanaj memoroj estas nenio sed timo kaj malĝojeco. Mi memoras multajn solajn horojn en ĉambroj kaj grandaj kaj malagrablaj. Estis ŝimaj brunaj muroj kaj multaj praaj libroj, kiuj flustris vortojn pri frenezeco. Estis palaj arbaroj, kio enhavas groteskajn, grandegajn arbojn. Malsanemaj vitoj kovris la arbojn. La dioj donis al mi — senpropramika, senespera, frakasa mi — tian ekziston. Ankoraȗ, mi estis strange kontenta. Mi tenis ferme miajn malvivajn memorajn, aparte kiam mia menso eble povus atingi aferojn, tiujn mi preferis forgesi.

Mi ne scias kien mi naskiĝis. Mi nur scias, ke la kastelo, kie mi loĝis, estis kaj senfine malnova kaj senfine terura. Estis plena de mallumaj koridoroj kaj altaj plafonoj, kie mi povis vidi nur ombroj kaj areneaĵoj. La ŝtonoj en la koridoroj ĉiam ŝajnas malbelege malseketa. Ĉie, estis misodoro, kvazaȗ kadavroj de multaj generacioj estis putritaj ie proksima. Ĉiam, malhelis. Mi ofte regardis brulajn kandelojn, pro mi esperis ke ili povus helpi min eskapi el la mallumo. Ankaȗ, ne estis suno ekstere, ĉar la teruraj arboj kreskis pli alta ol la plej alta turo de la kastelo. Mi ne pravas. Estis unu nigra turo, tiu estis pli alta ol la arboj. Sed tiu turo estis rompa ruino. Grimpi ĝis, oni devus ascendi vertikalan ŝtonan muron, kiel araneo.

Mi pensas ke mi loĝis tien dum multaj jaroj. Mi ne scias, ĉar mi ne povis mezuri tempon. Ĉu mi vere loĝas unuope? Ŝajnas ne. Iu zorgis min, ĉar mi havis manĝaĵon kaj trinkaĵon. Sed mi ne memoras vidi aliulon. Mi ne memoras vidi iun, sed ratojn, vespertojn, kaj araeneojn. Mi pensas ke la persono, kiu zorgas min, verŝajne estis tre maljuna. Mia unua koncepto de persono similis min, sed distorda, ŝrumpa, kaj putra, kvazaȗ mia propra kastelo. Mi pensis ke estis nenio groteska pri la osoj kaj skeletoj, tio oni trovus en la plej profundaj partoj de la kastelo. Mi pensas ke la osoj kaj skeletoj estis normalaj. Certe, mi pensis, ili estis pli kutime ol la koloraj bildoj de homoj, tiaj mi trovis en la praaj putraj libroj.

Tiuj libroj instruis mi ĉion, tion mi sciis. Mi ne memoras aȗdi homajn voĉojn. Eĉ mia propra voĉo silentis. Mi legis pri parolado, sed mi ne havis kialon paroli. Ankaȗ, mi neniam pensis pri mia propra aspekto. Mi takis, ke mi similis la homojn en la bildoj en la libroj. Kial ne? Mi sciis nenion alian.

Preter la arboj, malpura griza akvo cirkaȗis la kastelon. Ofte, mi vizitis tion akvon. Mi ripozus sub le malhelaj arboj kaj revus pri la multaj aferoj, tiajn la libroj priskribis. Mi imagus min, kun aliaj homoj, en la suna mondo preter mia hejmo. Unufoje, mi provis eskapi el la arbaro. Ju pli malproksima de la kastelo mi kuris, des pli mallumaj la ombroj iĝis. Maltrankvileco plenis la otoson. Mi rapide reiris al la kastelo, pro mi temis ke mi, eble, iĝus perda eterne en la silenco kaj la ombroj de la arbaro.

Kaj do mi atendis. Mi ne sciis por kio mi atendis, nur ke mi atendis. Finfine, mia umbra izolado iĝis tiel malagrabla ke mi ne plu povis resti. Necesiĝis, ke mi eskapus. Mi pensis pri la alta nigra turo. Tiu turo, super la arbaro, atingus la ĉielon. Mi decidis ke mi grimpus tiun turon. Eble, mi falus. Eble, mi mortus. Pli bonas, mi pensis, vidi la bonegan, belegan ĉielon kaj, tiam, morti ol vivi en ombroj kaj neniam sperti la sunon aȗ la lunon.

En la malforta lumo, mi grimpis la praajn ŝtupojn ĝis la nivelo, kie la ŝtuparo finiĝis. Tiam, mi tenis la etajn piedtenojn tiuj konduktis supren. Malbelega kaj terura estis tiu senviva ŝtona cilindro. Nigre, ruine, kaj dezerte estis. Mi vidis nur vespertojn, kun silentaj vingoj. Pli malbelega kaj terura ol la turo estis la malrapideco de mia progreso. Mi grimpis, sed la malheleco supre ne ŝaniĝis. La malvarmeco, hanta kaj ŝima, ĉirkaûis min. Kial mi ne povas atingi la lumon? Mi ne havis la kuraĝon vidi suben. Ĉu la nokto alvenis? Se mi povus trovi fenestron, eble mi provus konjekti kiom da alto mi atingis.

Subite, post senfine grimpo supren sur la muro, mia kapo tuŝis ion. Mi atingis la tegementon, aȗ ian plankon. En la mallumo, la manoj puŝis kontraû obstaklo. Estis el ŝtono, kaj mi ne povis movigi ĝin. Mi komencis rondiri la turon, la manoj tendis ien tendojn ke ekzistis. Finfine, mi trovis klappordon en la surfaco super mi. Sed, super mi, ne estis lumo. Anstataȗ, estis nur malvarma ŝtona planko. Mi eniris la ĉambron kaj kolapsis sur la planko. Malantaȗ mi, la klappordo laȗte fermis sin. Mi esperis ke mi povus malfermi ĝin, tie mi eventuale bezonus ĝin malfermi.

Mi levis min el la planko kaj rondiris la ĉambron. La ĉambro estis pli granda ol la turo. Eble, mi pensas, ke ĝi estis gardoĉambro, tio superis la turon. Mi estis tre alta, mi kredis, pli alta ol la malbelega arbaro. Ĉi tiu alta ĉambro estis en izolado el la kastelo dum multaj jaroj. Ĉu ĝi enhavas hantajn sekretojn? Ĉu mi lernus ilin? Mi neniam vidis la lunon aȗ la stelojn. Mi nur legis pri ili. Ĉu mi finfine povus vidi la ĉielon? Ŝajnis alie. Mi serĉis fenestrojn sed, en la mallumo, la manoj nur trovis marmorajn bretojn, kie oblongaj lignaj skatoloj ripozis. Mi klopodis serĉi plu. Tiam, finfine, la manoj trovis pordon. Estis ŝlosa. Mi puŝis la pordon. Nenio okazis. Mi puŝis ree, tiam puŝegis. Kun amaso de bruo, la ŝloso rompiĝis. Estis tion mi multe deziris. Mi povis malfermi la pordon!

Mi sentas min tre ĝoja! Mi rigardis tra feran kradon, tio estis preter la pordo. Preter la krado sin estis la luno, kio mi neniam antaû vidis, krom en sonĝoj kaj umbraj revoj, tioj mi temis nomi memorojn.

Mi kredis, ke mi estis ĉe la supro de la kastelo. Mi komencas grimpi la ŝtupojn preter la pordo. Subite, nuboj kaŝis la lunon. Mi procedis zorge, pro mi ne povis vidi. Malgraȗ la mallumo, mi atingis kradon. Mi puŝis la kradon. Estis malŝlosa. Mi ne malfermis la kradon, pro me timis, pro, eble, mi falus. Tiam, la luno reaperis.

 

Ne ŝoko povus esti pli granda ol unu, tia estas ajn malatenda kaj groteske malkomprena. Nenio, ke mi vidis antaȗe, similis tion, ke me vidis tiam. Kiel strangaj mirindaĵoj okazis tiam! Kiel teruroj! La okazo estis kaj simpla kaj malbonega. Anstataȗ la suproj de la arboj, for sub mi, mi vidis ion alian. Estis solida nivela tero. Marmoraj tomboŝtonoj staris sur tio tero. Ruina ŝtona preĝeja turo staris super ĉio, en la lumo de la luno.

 

Mi malfermis la kradon. Mi eliris, sur la blanka gruza voĵo, ke konduktis en du direktoj. Malgraȗ ĉio, mi ankoraȗ tre volis vidi lumon kaj homojn. Eĉ la mirindojn ke mi vidis ne povus ŝangi tion. Ĉu tio okazo estis frenezeco, sonĝo, aȗ magio? Mi ne zorgis. Nenio povis halti min, do mia deziro vidi lumon kaj festecon grandegis. Mi ne scias, kiu mi estis, kio mi estis, aȗ kie mi estis. Mi iris tra ŝtono arko, el la loko de tomboŝtonoj. Estis ruina voĵo, apenaȗ videbla. La voĵo konduktis inter multaj ruinaj putraj konstruaĵoj, kiuj signis ke homoj loĝis ĉi tie, en praaj tempoj, sed ne plu. Mi permisis la praan voĵon gvidi min, al mia nevidita celo. Unufoje, mi naĝis tra forta rivero, kie ponto unufoje ekzistis, sed nun ne plu. Dum almenaȗ du horoj, mi daȗris.

Tiam, mi atingis mian celon. Estis kastelo, en arbaro. Estis multaj sanaj vitoj. Estis otoson de strangeco, sed, ankaȗ, ĉio estis malgrande konata. Mi vidis lokon kie akvo ekzistis je antikvaj tempoj. Sed nun, sekaj ŝtonoj remetis la akvon. Kelkaj konataj turoj estis mankaj. Novaj konstruaĵoj, kia konfuzis min, ankaȗ ekzistis. Sed estis malfermaj fenestroj en la konstruaĵoj! Mi vidis lumon kaj mi aȗdis la sonojn de festo.

Mi aliris fenestron. Malekstere, mi vidis multajn feliĉajn homojn. Mi takis ke ilian vestaĝoj estis tre strangaj. Ili parolis laute. Mi neniam anatȗe aȗdis homajn voĉojn, kaj mi nur povis konjekti, pri iliajn vortoj signifis. Kelkaj vizaĝoj havis askpektojn, ke ŝajnis strangegaj. Aliaj vizaĝoj vokis ombrajn pensojn, kiaj eble estis malproksimaj memoroj.

Tiam, mi eniris, tra la fenestro, la brile luman ĉambron. Estis ŝtupo, el mia unuopa brila espero, kaj al granda malespero. Mia koŝmaro vere komensiĝis. Tiam mi eniris la ĉambron, teruro tenis ĉiun la homojn. Ĉiu visaĝo distordis en timo. Ĉiu voĉo igis krion. Ĉiu persono kuris, pro ilia grandega timo. Iom homoj uzis manojn kovri siajn okularojn, kaj kuris blinde. Ilian frenezaj provoj eskapi renversgiis aȗ rompigis multajn meblojn. Baldaȗ, ĉiu trovis pordojn, kaj eskapis al la nokto.

Tiam, mi estis sola. Mi ankoraȗ aȗdis malproksimajn kriojn, sed mi estis sola. Kio malbonega afero estis proksima, kiu kreis la grandan teruron? Mi vidis nenion, kiu indis timegon. Tiam, mi marŝis al alkovon. Eble, mi remarkis ion tie – eta moviĝo, preter ora arka pordo.

Mi proksimiĝis la pordon. Mi plu klare vidis la aferon, kiun estis tie. Mi kriis, kaj la unuan kaj la lastan sonon, kion mi ĉiam faris. La groteska krio vokis grandan doloron al mi, kaj mi esperas ke mi neniam ree audi ion similan. Mi kriis pro, tie, mi vidis la malbonegan monstron, ties aspekto ŝanĝis feliĉan feston al stampedo de fuĝantoj.

Mi ne povas preskibi ĝin, eĉ proksime. Se mi provus, mi malsukcesus. Ankoraȗ, mi devos provi. Ĉio, tio estas malpura, maltrankviliga, malnormala, malbonvena, aȗ abomeninda, ĝi estis. Estis, en solida formo, nenio sed la ombro de putreco, praeco, kaj ruineco. Estis ĉio, tio estis el koŝmaroj, en unu malbelega korpo. Estis afero, tia la bona tero devus ĉiam kaŝi. Estis ĉio, tio devus ne ekzisti. Sed nek estis afero de ĉi tiu mondo, nek ia mensa sana mondo. Ankoraȗ, en ĝia nudaj osoj kaj vermo-manĝita formaĉo, mi vidis iomete, tre iomete, de la homaro. Kaj ĝia putraj ŝimaj vestaĝoj, ial, ŝajnis al mi esti eĉ pli maltrankviliĝaj.

Mi ne povis movi min. Ankoraȗ, mi faris klopodon kuri. Mi stumblis dorsen. Sed la teno de la monstro estis tro forta, kaj mi ne povis fermi la okulojn. Mi provis levigi la mano, kaŝi la vidon. Kiel granda estis la timo, ke la brako ne obeis min. Ankoraȗ, estis rezultato. Estis terura rezultato. Mi perdis balancieron, kaj stumblis antaȗen, al la malbelegan objekton. La proksimeco de la abomenaĵo plenis mi kun naȗzo. La mano movis antaȗen, provi certi ke, la objekto ne estus plu proksima de mi. En unu koŝmara momento, kiam tuta de la naturo kriis, la mano tuŝis la mano de la monstro, kiu estis sub la ora arko.

Mi ne kriis. Ĉia demonoj, kiuj rajdas sur la vento, kriis anstataȗ mi. Tiam, mi komprenis ĉion. Mi memoras la terurajn kastelon kaj la arbaron. Mi rekonis la ŝanĝita loko, kie mi staris. Kaj, pli terura ol tio, mi rekonis la malsanktan abomenaĵon, kiu staris antaȗ mi. Mi komprenas, kaj retiris la malpuriĝintajn fingrojn al la fingroj de la koŝmara monstro.

La kosmo enhavas multajn malĝojecojn, sed ĝi ankaȗ enhavas ĝojecojn. Mia sola ĝoĵeco estas forgeseco. En tio terura momento, mi forgesis ĉion. Kiel mi estis en sonĝo, mi kuris el la kastelo. Mi rapide kuris en la lumo de la luno. Mi reiris al la tombejo kaj descendis la ŝtuparon. Mi ne povis malfermi la ŝtonan klappordon, tiu fermis malantaȗ mi, tiam mi grimpis supren. Estis plaĉa al mi, por mi malamis kaj la praan kastelon kaj la malhelan arboran. Pro la klappordo ne malfermiĝus, mi nenie ree vidus tion lokon.

Nun, me rajdas la nokton ventron, kun la amikaj malvivaj demonoj. Tage, mi ludas inter la tombejoj de Nephren-Ka en la valo de Hadoth apud la Nilo. Mi scias, ke mi ne devus esti en hela lumo. Nur en la lumo de la luno, super la ŝtonaj tomboj de Neb, devus mi esti. Festeco ne estas kion mi volas. Mi serĉas nur por la sennomaj festoj de la fireĝino Nitokris.

En mia libereco kaj mia sovaĝeco, mi bonvolas mian izoladon. Mi havas malmemorecon, sed mi estas, kaj ĉiam estos, eksterulo. Se vi ankoraȗ estas homo, mi estas, al vi, eterna fremdulo. Tion mi scias.

Mi lernis tion je la momento la mano tuŝis tiun abomenaĵon. Tiam la fingroj tuŝis la manon de la monstro, mi tuŝis spegulon.

 

Fine